W 1993 r. Ośrodek Edukacji Ekologicznej EKO-OKO i "Twoje Dziecko" zainteresowały się opiniami kobiet o oddziałach położniczych. Odpowiedziało 250 kobiet. Pisały: o niegodnym traktowaniu, samotności, rozdzieleniu z dzieckiem i bliskimi. W 1994 r. do akcji dołączyła „Gazeta Wyborcza”. Na podstawie prawie 15 tysięcy opinii kobiet powstał pierwszy “Przewodnik po szpitalach położniczych w Polsce". Był to pierwszy monitoring porodówek. Rozpoczęły się zmiany.
Chciałyśmy kontynuować parcę i wykorzystać zainteresowanie naszą pierwszą akcją. Po jej zakończeniu przychodziły do nas listy opisujące przeżycia z porodu. Obdarzono nas wielkim zaufaniem. Musiałyśmy działać. Chciałyśmy ocalić ten zapał do zmian i sprawić, by prawa kobiet były szanowane. Powstała Fundacja. Przyjęłyśmy na siebie wiele zobowiązań, czułyśmy ważność tematu. Miałyśmy nadzieję, że proces ten da się zakończyć szybko.
Spisujemy Dekalog Rodzenia po ludzku, w którym zawarłyśmy wszystkie istotne dla nas wartości. Podkreślamy w nim, że każda kobieta ma prawo do opieki okołoporodowej opartej na szacunku, poszanowaniu jej godności, intymności i decyzji. Mówimy w nim o prawie do przygotowania się i urodzenia dziecka w zgodzie ze sobą, w wybranym miejscu z bliską osobą, do kontaktu z dzieckiem i rodziną bez ograniczeń. W 2011 r. Dekalog przyjmie nazwę Standardów Opieki Okołoporodowej i stanie się obowiązującym prawem.
Rozpoczęłyśmy naszą działalność edukacyjną. Pierwsza konferencja Fundacji pt.: „Potrzeby kobiet - potrzeby nowoczesnego położnictwa" skierowana była do osób zajmujących się opieką okołoporodową. W ciągu 25 lat zorganizowałyśmy 58 takich konferencji. Wzięło w nich udział ponad 11 tys. uczestników. Od 2001 roku Fundacja prowadzi także szkolenia i warsztaty. Uczestniczyło w nich prawie 6 tys. osób.
Tą kampanią obalałyśmy powszechny w Polsce w tamtym okresie mit, że kobieta-matka powinna być szczęśliwa. Temat depresji okołoporodowej był tematem tabu. Kobiety w ciąży i matki dotknięte depresją okołoporodową nie mogły liczyć na zrozumienie ani na fachową pomoc. Publikowałyśmy broszury informacyjne dla kobiet, artykuły dla personelu medycznego, sygnalizowałyśmy problem i czynniki ryzyka depresji okołoporodowej jako choroby.
W kolejnej kampanii nagłaśniamy problem łamania praw kobiet, walczymy o uszanowanie podmiotowości rodzącej. Kobieta nie miała prawa do informacji o przebiegu porodu i stanie zdrowia dziecka. Nie mogła wybrać pozycji porodowej, ani wyrazić zgody na interwencje medyczną. Zabraniano jej kontaktu z dzieckiem. Hasło “Walczymy o normalność” zawarte było w trzech postulatach: Masz prawo działać. Masz prawo pytać. Masz prawo decydować.
Chciałyśmy sprawdzić, na ile skuteczne były nasze działania. Po apelu Fundacji wpłynęło 40 tys. ankiet od kobiet. Oceniono 413 szpitali. Wiele szpitali pobierało opłaty za poród rodzinny jak za usługę dodatkową, specjalną. Przyszli rodzice przyjęli, że poród po ludzku to przywilej i trzeba za niego drogo zapłacić. Po naszych wielokrotnych interwencjach opłaty za poród rodzinny zostały zniesione.
Mówiłyśmy głośno, że kobiety cierpią. Fizycznie i psychicznie. Wciąż naruszane są ich prawa. Rutynowe nacięcie krocza dokonywano bez ich zgody. Działo się tak w 80% przypadków u kobiet rodzących po raz kolejny, w blisko 100% - przy pierwszych porodach. Tego typu interwencje były szkodliwe, nigdy nie było dowodów na ich skuteczność. Zaczęłyśmy wywierać presję, by procedur tych zaniechano.
W 2011 r. w Polsce tylko 10% noworodków miało szansę na kontakt z matką zaraz po porodzie. Rozpoczęłyśmy kampanię społeczną o uznanie pierwszego niezakłóconego badaniami kontaktu. Jest to niezwykle ważne zarówno dla rozwoju dziecka jak i zdrowia psychicznego matki. Dzięki naszym działaniom dziś 93% matek i zdrowych noworodków doświadcza kontaktu "skóra do skóry" tuż po porodzie.
Lata naszej pracy przyniosły efekty. Pod presją Fundacji i kobiet Ministra Zdrowia Ewa Kopacz podpisała rozporządzenie dotyczące Standardów Opieki Okołoporodowej. Dokument ten zawiera wszystkie elementy Dekalogu Rodzenia po Ludzku i obowiązuje we wszystkich szpitalach w Polsce. Potrzeby i prawa kobiet, bezpieczeństwo medyczne i ochrona fizjologii to najważniejsze cele Rozporządzenia. Obejrzyj film! https://www.youtube.com/watch?v=wLJVSQfdAw8
Stworzyłyśmy portal gdzierodzic.info - bazę z danymi na temat wszystkich porodówek w Polsce oraz narzędzie do sprawdzania jakości opieki. W 2018 r. ruszyła akcja „Głos Matek ma moc zmiany”. Dzięki kobietom wypełniającym elektroniczne ankiety rozpoczęłyśmy stały monitoring porodówek. Od 2019 r. na portalu publikowany jest aktualizowany na bieżąco ranking porodówek "Głos matek".
W 2015 r. dostałyśmy nagrodę Światowej Organizacji Zdrowia. Za szczególny wkład w rozwój działań na rzecz poprawy zdrowia publicznego. Za pracę nad jakością opieki okołoporodowej, za wysiłek w uświadamianiu kobiet o przysługujących im prawach. „Dzięki działaniom Fundacji na przestrzeni ostatnich 20 lat, kobietom w Polsce mogą towarzyszyć osoby bliskie w ramach powszechnego ubezpieczenia, a po porodzie przebywają one ze swoimi dziećmi”.
Jako pierwsza organizacja w Polsce otrzymałyśmy nagrodę Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych. Za skuteczne rzecznictwo oraz wsparcie praw kobiet i noworodków. ”Działania Fundacji doprowadziły do poprawy traktowania kobiet w polskich szpitalach pozwalając im rodzić po ludzku. (…) wzmocniła kobiety jako pacjentki, tak żeby mogły domagać się swoich praw związanych z porodem i wsparła promocję jakości opieki, a tym samym zapewniła implementacje międzynarodowych standardów położniczych.”
Z inicjatywy Fundacji powstała petycja pt. „Obywatele w obronie Standardów Opieki Okołoporodowej", którą podpisało 75 tys. osób. Dzięki intensywnym działaniom i naciskom prawa rodzących udało się utrzymać w randze rozporządzenia. Gwarantuje ono każdej kobiecie równy dostęp do ujednoliconych standardów opieki, do określonych badań w ciąży, do aktywnego porodu, kontaktu z dzieckiem i wsparcia w karmieniu piersią. Do szczególnej troski i opieki w trudnych sytuacjach położniczych.
Po 25-latach wciąż działamy. Udało się osiągnąć wiele, jednak epidemia SARS-CoV-2 spowodowała kolejną falę obostrzeń i utrudnień. Walczymy o hospitalizowane noworodki separowane od rodziców, pod naszą petycją do Ministra Zdrowia podpisało się ponad 100 tys. osób. Monitorujemy porodówki, w akcji "Głos matek" przez 3 lata wzięło udział 80 tys. kobiet. Zakładamy grupę wsparcia "Gdzie Rodzić po Ludzku". Nie poddajemy się. Jesteśmy blisko kobiet w pandemii - słuchamy, wspieramy i reagujemy.
Jak zmieniłyśmy porodówki.
Dziękuję Wam w imieniu tej części kobiet której udało się rodzic wraz z partnerem. Wiem, że to nie wszyscy ale każdy szpital jest sukcesem ❤️ jesteście wielcy! ❤️ Bez Was nie zmieniłoby się nic, mam szczera nadzieję że z każdym dniem szpitali będzie przybywać 🙂
Byłam uczestnikiem wielu waszych szkoleń i warsztatów. Tych organizowanych u Was w Warszawie i nie tylko. Podobnie jak Ja jesteście prekursorkami wprowadzania zmian w polskim położnictwie. Jesteście nieocenione. Duże wsparcie dla naszej grupy zawodowej.
Jakiś czas temu działałam z Wami w ramach wolontariatu i to było super doświadczenie! Dzięki temu teraz, kiedy sama przygotowuję się na przyjęcie nowego członka rodziny, jestem w stanie że spokojem poruszać się w gąszczu wymogów, dobrych rad, zabobonów i własnych potrzeb.
❤️❤️❤️❤️❤️ Dzięki Wam moj 4ty poród miałam odwagę wybrać szpital i rodzic ze znieczuleniem i to jest najlepszy owoc Waszej pracy 🌸🙏❤️
Dziękuję Wam za Waszą pracę! Życzę wszystkiego, co najlepsze (a tak po cichutku, żeby walka o godne porody nie była już w ogóle potrzebna ;)). Jesteście wspaniałe i bardzo potrzebne! ❤
Personel nie może traktować rodzącej niegrzecznie, lekceważąco, bezosobowo. Kobieta ma też prawo do pełnej i zrozumiałej dla siebie informacji o postępach porodu, podawanych środkach, zabiegach i ich skutkach, a także o zdrowiu dziecka i ewentualnym jego leczeniu.
Kobieta może - zgodnie z prawem - wybrać dowolny szpital, a także rodzić w izbie porodowej i w domu. Jeśli w wybranym przez kobietę szpitalu nie ma miejsc, wtedy personel powinien zatroszczyć się o to, aby trafiła ona tam, gdzie warunki są jak najbardziej zbliżone do oczekiwanych przez nią.
Każda kobieta w ciąży powinna mieć dogodny dostęp do szkół prowadzonych przy szpitalach, przychodniach i innych placówkach. Jeżeli najbliższa szkoła jest zbyt odległa, to wszelkich wyjaśnień lub instruktażu powinna udzielić położna lub lekarz prowadzący ciążę.
Rodząca powinna mieć swobodę w poruszaniu się i wyborze najdogodniejszej pozycji a także w jedzeniu i piciu podczas porodu. Personel powinien proponować niefarmakologiczne metody wspierania porodu i zachęcać do korzystania z nich. Ograniczenie swobody usprawiedliwiają wyłącznie przyczyny medyczne, a nie wygoda personelu.
Kobieta powinna być pytana o zgodę na zastosowanie jakichkolwiek interwencji medycznych w czasie porodu. Rutynowe stosowanie środków i zabiegów, takich jak indukcja porodu, przebicie pęcherza płodowego, nacięcie krocza czy znieczulenie petydyną (dolarganem), powinno zostać ograniczone zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia. Medyczne interwencje powinny być uzasadnione indywidualną sytuacją rodzącej i jej dziecka.
Rodząca ma prawo domagać się, aby poród odbywał się w miejscu i w sposób gwarantujący poszanowanie jej godności oraz poczucia intymności. To samo tyczy się wszystkich badań i zabiegów. Każda kobieta powinna być pytana o zgodę na obecność przy badaniach i porodzie studentek położnictwa, studentów medycyny.
Może to być mąż lub partner życiowy, matka, siostra lub inna osoba, wspierająca rodzącą i dająca jej poczucie bezpieczeństwa. Szpital nie może w tej kwestii stawiać ograniczeń formalnych i finansowych.
Dziecko ma prawo do kontaktu z matką "ciało do ciała" i pozostania z nią aż do zakończenia pierwszego karmienia. Badanie dziecka i inne czynności wokół niego powinny odbywać się po pierwszym karmieniu. W oddziale położniczym matka powinna mieć możliwość przebywania bez ograniczeń z dzieckiem w tzw. systemie rooming-in (sale dla matek z dziećmi). Nie zwalnia to jednak personelu z obowiązku opieki nad dzieckiem, wspierania matki w karmieniu piersią, uczenia pielęgnacji. Matki powinny być otoczone uwagą i troskliwością personelu.
Szpital nie powinien, bez uzasadnionego powodu, zabraniać lub utrudniać matce i dziecku kontaktu z rodziną. Odwiedziny powinny być tak zorganizowane, aby nie zakłócały pracy oddziału i nie naruszały intymności innych kobiet.
Zapewnienie każdej kobiecie dostępu do wyżej opisanego standardu nie może być tylko indywidualną sprawą lekarzy, położnych czy też pojedynczych placówek, ale jest obowiązkiem władz publicznych. Władze publiczne powinny stać na straży równego dostępu do świadczeń opieki okołoporodowej, przestrzegania praw pacjenta oraz praktyki położniczej opartej na dowodach naukowych.
Jeżeli chcesz wiedzieć, co aktualnie robimy i jak możesz nam pomóc, zapisz się do naszego newslettera.
Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
